در حال حاضر 540 میلیون تن کالا در کشور جابجا می شود که حدود 380 میلیون تن حمل بین شهری می باشد از این میزان حمل فقط 33 میلیون تن توسط قطار حمل می شود

نکات کلیدی در سرمایه گذاری در این حوزه عبارتند از:

الف  مسافت حمل بار

ب  میزان حمل بار در طول سال

ج   تعرفه حق دسترسی به شبکه ریلی

چ   اجازه سیر(مسافت قابل حرکت در طول 24 ساعت

 

ح  نرخ ارز(در حمل و نقل بین المللی و ترانزیت)

د    واقعی شدن قیمت سوخت

 

این پارامترهای متغیر ضریب حساسیت و ریسک سرمایه گذاری را نشان می دهند چرا که تغییر هر یک از آنها تاثیر زیادی بر درآمد و میزان سود دهی شرکتهای ریلی باری خواهند داشت

پارامتر های دیگر که سرمایه گذاری ثابت می باشند عبارتند از

قیمت واگن و لوکوموتیو

زیر ساخت ها در مسیرهای اصلی حمل بار

تعرفه حمل هر تن کیلومتر 30 تومان که هر سال حدود 10 الی 15 درصد افزایش می یابد

اکنون به حلیل هر یک از نکات کلیدی می پردازیم 

با فرض ثابت بودن موارد  ب  ج  و چ

میزان حمل 5 ملیون تن بار – تعرفه سهم راه آهن  80 درصد در صورت داشتن واگن و 55 درصد در صورتی که شرکت حمل و نقل ریلی واگن و لوکوموتیو داشته باشد.

اجازه سیر   250 کلیو متر در 24 ساعت

چنانچه اجازه سیر یزد تا اصفهان یعنی 400 کیلومتر در نظر گرفته شود در امد حاصل از حمل 5 میلیون تن بار با پارامترهای ثابت گفته شده برابر خواهد بود با 60000000000=30*400*5000000  یعنی 60میلیارد تومان درآمد(سهم راه آهن باید از آن کسر شود)

چنانچه مسافت حمل اصفهان تا بندر عباس 1000کیلومتر در نظر گرفته شود در آن صورت در آمد برابر می شود با 150000000000=30*1000*5000000 یعنی 150 میلیارد تومان

به این ترتیب در صورتی که بجای 5 میلیون تن 2 میلیون تن بار در این مسیر حمل شود در آمد برابر خواهد بود با 60000000000=30*1000*2000000 یعنی 60میلیارد تومان  یعنی حمل 5 میلیون تن در مسیر 400 کیلومتری با حمل 2 میلیون تن در مسیر 1000کیلومتری در آمد برابر دارد.

چنانچه تعرفه حق دسترسی با داشتن واگن و لوکوموتیو 45درصد باشد از درآمد60میلیارد تومانی 27 میلیارد تومان سهم شرکت حمل و نقلی می شود اما چنانچه تعرفه سهم شرکت 35 درصد شود در آمد شرکت به 21 میلیارد تومان کاهش می یابد یعنی راه آهن اگر تعرفه ها را بالا و پائین کند در آمد شرکتهای ریلی کاملا تحت تاثیر قرار می گیرد و حتی ممکن است شرکتی از حالت سود دهی به زیان وارد شود لذا باید قوانین و مقررات محکمی تصویب شود که شرکت راه آهن نتواند با میل و سلیقه خود هر گاه اراده نمود تعرفه ها را تغییر دهد.

موضوع مهم دیگر اجازه سیر قطار در 24 ساعت می باشد اکنون شرکت راه آهن فقط اجازه سیر 240 کیلومتر در 24 ساعت را می دهد یعنی به این ترتیب حدود نیمی از امکانات به هدر می رود چرا که در مسیرهای تجاری دیگر کشورها از جمله چین اجازه سیر تا بالای 600 کیلومتر در 24 ساعت نیز داده می شود و قطارهای چین بار را در مدت 13 روز در مسیر 8500 کیلومتری تا مسکو حمل می کنند و به ازای هر تن کیلومتر کمتر از 2 سنت کرایه می گیرند در حالی که در ایران قطار ها مسیر 1000کیلومتری بندر عباس تا تهران را 7 تا 10 روز می پیمایند لذا کرایه حمل آنها نیز افزایش می یابد.

موضوع اجازه سیر بسیار مهم و تعیین کننده است چرا که با افزایش اجازه سیر قطارها امکان کاهش کرایه حمل و به دنبال آن افزایش سهم حمل بار و افزایش در آمد و حاشیه سود  میسر خواهد شد.  اکنون مشکلاتی چون ضعف زیر ساخت، مدیریت و برنامه ریزی خطوط و ضعف علائم و ... شبکه ریلی ایران را با مشکلات عدیده ای مواجه نموده است.

چنانچه سرعت سیر به 500 کیلومتر در 24 ساعت افزایش یابد در این صورت از واگن ها و امکانات شرکت ریلی به میزان 2 برابر استفاده خواهد شد یعنی شرکتی که 1500واگن دارد بجای اینکه سالانه فقط 36000مرتبه بارگیری داشته باشد 7200مرتبه بارگیری خواهد داشت لذا بسیاری از هزینه های شرکت کاهش می یابد  از واگن ها و لوکوموتیو ها 2 برابر استفاده می شود و برای اینکه بتواند بار بیشتری جذب کند امکان کاهش کرایه حمل برایش مقدور خواهد شد   یعنی شرکت بجای 30تومان کرایه هر تن کیلومتر 20 تومان دریافت کند در این صورت درصد ی از حمل جاده ای به ریلی منتقل خواهد شد و شرکت ریلی نیز انگیزه  لازم جهت برخی سرمایه گذاری ها جهت احداث انبار بزرگ تخلیه و بارگیری در حاشیه شهرهای بزرگ و ایجاد امکانات تخلیه و بارگیری سریع را خواهد داشت.

در این شرایط  امکان حمل بارهای عمده از قبیل میوه، گندم، برنج، آهن آلات، مواد اولیه کارخانه های صنعتی از قبیل هیدرات و بوکسی، دانه های روغنی  و محصولات پتروشیمی  وارداتی و صادراتی از طریق قطار میسر می گردد حمل 10 میلیون تن مازوت و گازوئیل مصرفی نیروگاه ها نیز از طریق ریلی انجام خواهد شد. (توضیحات فوق نشان می دهد که افزایش اجازه سیر عامل بسیار مهم و تعیین کننده در حمل و نقل ریلی می باشد)

در کنار مطالب یاد شده در صورت واقعی شدن قیمت سوخت سهم حمل ریلی از 33 میلیون تن به بیش از 100میلیون تن نیز خواهد رسید مصرف سوخت در بخش ریلی باری یک ششم بخش باری جاده ای است و با واقعی شدن قیمت سوخت حمل بار در مسیرهای بیش از 300 کیلومتر از طریق جاده  هزینه های بالایی در بر خواهد داشت و حمل در مسیرهای طولانی به سمت ریل سوق داده خواهد شد.

چنانچه قیمت ارز به سمت واقعی شدن حرکت کند یعنی حدود ۲۰۰۰تومان شود در این صورت واگن هایی که چند میلیون تن بار در مسیرهای بین المللی حمل می کنند و ۱۰۰میلیون دلار درآمد کسب می کنند ارزش پول آنها در کشور ۲۰۰میلیارد تومان خواهد شد اما با دلار ۱۰۰۰تومان ارزش پول آن شرکت نصف می شود به این ترتیب واقعی شدن نرخ ارز انگیزه زیادی برای افزایش ترانزیت و فعال شدن کریدور های ایران ایجاد خواهد نمود. واقعی شدن نرخ ارز یکی از موثرترین روشها برای توسعه ترانزیت از کریدورهای ایران است.

+ نوشته شده در  جمعه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۹ساعت 23:41  توسط سید حسین میرافضلی   |